In 2019 is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd voor een energieconcept dat ontwikkeld is voor het Schouwburgplein. Dit energieconcept zou invulling moeten geven aan de ambities van 7 Square Endeavour om in 2030 een CO2-neutraal en tevens klimaat-adaptief plein te realiseren. Uit het onderzoek is gebleken dat deze ambities gerealiseerd kunnen worden door toepassing van een slim en innovatief gecombineerd energie- en waterproject. In dit artikel wordt nader ingegaan op dit haalbaarheidsonderzoek en de uitkomsten daarvan.
AANLEIDING
In juli 2019 heeft het Nederlandse parlement het Klimaatakkoord goedgekeurd dat zal worden verankerd in de klimaatwet. De doelen die daaruit volgen zijn een reductie van de CO2-uitstoot van 95% ten opzichte van 1990, met een tussendoel van 49% in 2030. 7 Square Endeavour heeft de ambitie om in 2030 al helemaal CO2-neutraal te zijn. Het programma van 7 Square Endeavour speelt op lokale schaalgrootte in op de wereldwijde verstedelijking en de nadelige gevolgen ervan als vervuiling, hittestress en wateroverlast. Slim en innovatief omgaan met energie is een van de speerpunten van het project. Het Schouwburgplein in Rotterdam fungeert hierbij als proeftuin voor nieuwe innovatieve technologieën, cyclische processen en businessmodellen. Derhalve is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd voor het innovatieve energiesysteem van 7 Square Endeavour.
HAALBAARHEID ENERGIESYSTEEM
Om tot een duurzaam energiesysteem te komen wordt de Trias Energetica toegepast. De Trias Energetica gaat uit van het volgende principe voor het ontwikkelen van een duurzaam energieconcept:
Het beperken van de energievraag (verhogen van de efficiëntie d.m.v. bouwkundige en technische maatregelen)
Het gebruik van duurzame energie om in de resterende energievraag te voorzien
Waar het gebruik van fossiele brandstoffen noodzakelijk is, deze zo efficiënt mogelijk toepassen.
Per gebouw op en rondom het schouwburgplein dat binnen de demarcatie van 7 Square Endeavour valt zijn ten eerste energiebesparende maatregelen geïdentificeerd die zullen leiden tot een verminderde energievraag. De belangrijkste maatregelen zijn het extra isoleren van de gebouwschil, het monitoren van de energievraag en het toepassen van LED-verplichting. Om vervolgens te kunnen voorzien in stap twee van de Trias Energetica (duurzame energie) is het meest duurzame energieconcept voor warmte- en koudevoorziening in 2030 onderzocht. Op dit moment maakt het Schouwburgplein gebruik van stadswarmte, een bron die tot CO2-uitstoot leidt. Om op duurzame wijze invulling te geven aan de energievraag van het Schouwburgplein is onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een WKO-systeem. Naast het WKO-systeem worden mogelijkheden om duurzaam elektriciteit op te wekken (PV-panelen op daken) in het plangebied nader onderzocht. Het opwekken van alle elektriciteit is niet mogelijk wegens een gebrek aan bruikbaar dakoppervlak. Daarom is het nodig om de resterende elektriciteitsvraag duurzaam in te kopen.
HAALBAARHEID WATERBEL
Naast een duurzaam energieconcept om de CO2-uitstoot naar nul te brengen, is de ambitie van 7 Square Endeavour tevens om klimaat-adaptief te zijn. Daartoe is een waterplan ontwikkeld om op een slimme manier om te kunnen gaan met water over- en onderlast. Naast het toepassen van groene daken voor waterretentie en het verminderen van het stedelijke hitte-eiland effect is de mogelijkheid voor een waterbel onderzocht. Deze waterbel dient de functie van ondergrondse waterberging om wateroverschotten op te kunnen vangen en te bergen, in tijden van droogte in water te kunnen voorzien en tevens om als natuurlijke koudebron te dienen om in een gedeelte van de koudevraag van de gebouwen waar het water wordt opgevangen te kunnen voorzien. Via een buizenstelsel zal de waterbel primair worden ingezet om de polderdaken van water te kunnen voorzien.
CONCLUSIE EN VERVOLG
Het is mogelijk om het Schouwburgplein in 2030 zowel CO2-neutraal als klimaatadaptief te maken. Om CO2-neutraal te worden is het noodzakelijk om een geschakeld WKO-systeem te ontwikkelen waarvan de groene stroom ingekocht wordt. Om daarnaast de energievraag te beperken is in samenwerking met de gebouweigenaren/partners getracht maatregelen zo veel mogelijk in te passen in geplande werkzaamheden. Om een klimaatadaptief plein te zijn is gekeken naar mogelijkheden om hittestress (urban heat island effect), hoosbuien, droogte en waterschaarste te adapteren. Door het gebruik van polderdaken en een ondergrondse waterbuffer is het mogelijk om de effecten van klimaatverandering voor een gedeelte op te vangen. Hierdoor zal het plein ook in de toekomst leefbaar blijven. Nu het concept haalbaar is gebleken, wordt op een hoger detailniveau onderzoek gedaan naar de benodigde verduurzamingsmaatregelen en de doorrekening daarvan, alsmede het modelleren van het energieconcept. Wanneer deze input beschikbaar is kan een business case ontwikkeld worden die vervolgens inzicht geeft in een financierings- en organisatiemodel.
